Trikhos z greckiego włos, od niego właśnie pochodzi nazwa trychologia-czyli nauka o włosach. Trychologia jest więc dziedziną medycyny obejmującą diagnostykę schorzeń owłosionej skóry głowy i włosów ,a także proces leczniczy i pielęgnacyjny. Włosy pełnią funkcję zarówno ochronną jak sensoryczną i psychologiczną. Włos ludzki złożony jest z licznych struktur chemicznych .Składa się głównie z białek, których zawartość procentowa jest uwarunkowana zawartością wilgoci we włóknach włosa. Ludzkie włosy są narażone na wiele czynników które uszkadzają je na różne sposoby. Reakcje chemiczne czyli ekspozycja na światło ultrafioletowe po farby do włosów czy płyny alkaliczne do trwałej ondulacji i chemiczne prostowanie to najczęstsze czynniki powodujące uszkodzenia w strukturze włosa. Sama łodyga włosa ,a właściwie jej normalna struktura może zostać zaburzona na skutek czynników zewnętrznych lub genetycznych co może prowadzić do zmian we właściwościach fizycznych włosa. Złamanie włosa czyli uszkodzenie struktury ,rozszczepienie podłużne włosa, rozszczep węzłowaty włosa, włosy obrączkowate ,włosy skręcone ,bagnetowate, czy włosy wielokrotnie bliźniacze -to obraz który widzimy podczas badania trichoskopem w gabinecie i jest on wynikiem uszkodzenia trzonu włosa. Czynniki które wpływają na nadmierną utratę włosów to czynniki genetyczne. Występują zarówno u kobiet jak i mężczyzn i postępują stopniowo .Do czynników powodujących utratę włosów zalicza się zmiany o podłożu hormonalnym, które towarzyszą chorobom gruczołu tarczowego, zespołowi policystycznych jajników, menopauzie lub okresowi laktacji. Także przy szybkiej utracie masy ciała i nieprawidłowej diecie ,hiperwitaminozie, anemii zauważyć można nadmierne wypadanie włosów .Leczenie farmakologiczne ,chemioterapia i radioterapia , infekcje wirusowe, grzybicze ,stres i traumatyczne zdarzenia mają znaczący wpływ przy ustalaniu przyczyn powodujących osłabienie włosów. Do czynników wpływających na nadmierną utratę włosów zaliczyć można niedobór glikozaminoglikanów, który wpływa na skrócenie fazy wzrostu włosa. Prawidłowe stężenie glikozaminoglikanów wpływa na stymulację wzrostu ,zmniejszenie łojotoku, ograniczenie nadmiernego łuszczenia w obrębie skóry głowy ,a także działa wspomagająco w procesie leczenia łysienia androgenowego. Do glikozaminoglikanów zalicza się kolejno kwas hialuronowy ,siarczan heparanu, heparynę, siarczan chondroityny, siarczan dermatanu i siarczan keratanu .Z kolei w biologii włosów wyróżnia się wiele proteoglikanów .które są składnikami wielocząsteczkowymi złożonymi z łańcuchów GAG połączonymi kowalencyjnie z rdzeniem białkowym. Wszystkie wymienione przyczyny nadmiernej utraty włosów jak nieprawidłowa pielęgnacja owłosionej skóry głowy, zabiegi chemiczne ,choroby ogólnoustrojowe, toksyny, farmakoterapia dotyczą obu płci. Związek między płcią ,a nadmiernym wypadaniem włosów wynika z różnic na tle gospodarki hormonalnej kobiet i mężczyzn. U kobiet nadmierne wypadanie włosów może być spowodowana okresem ciąży i porodem. Między 11 a 16 tygodniem po rozwiązaniu dochodzi do nagłego stężenia estrogenów,a włosy zazwyczaj zaczynają odrastać samoistnie po upływie około 6 miesięcy. W przypadku kobiet mających predyspozycje genetyczne proces ten może się nasilać .Rolę w nadmiernej utracie włosów ma także zanieczyszczenie powietrza-cząsteczki PM ,lotne związki organiczne(VOC)dym papierosowy, węglowodory aromatyczne. Badania pokazują ,że cząsteczki PM mogą wywoływać zaburzenia cyklu wzrostu włosa. Badacze sugerują zmniejszenie w komórkach skóry głowy liczby białek, takich jak cyklina D1,cyklina E,beta- katenina oraz CDK2 na skutek zwiększenia ekspozycji na zanieczyszczenia PM w powietrzu.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POROST WŁOSÓW
Fazy wzrostu i spoczynku cyklu mieszków włosowych są kontrolowane przez procesy biochemiczne. Z biologicznego punktu widzenia zasadniczy wpływ na fazy wzrostu włosów mają czynniki genetyczne. Istotnym czynnikiem w regulacji fazy wzrostu włosów mają androgeny, które mogą skracać fazę wzrostu włosa ,a także czynniki transkrypcyjneLHx2 .Oprócz czynników genetycznych ,biochemicznych ,hormonalnych istotne znaczenie ma też ogólny stan zdrowia, właściwa pielęgnacja owłosionej skóry głowy oraz zaopatrzenie organizmu w składniki mineralne, prawidłowa dieta bogata w białka, zdrowe tłuszcze ,a także ograniczenie stresorów. Prawidłowe określenie typu łysienia ma znaczący wpływ na terapię poprawiającą kondycję włosów i owłosionej skóry głowy. Badanie kamerą trichoskopową z odpowiednio dobraną soczewką , wywiad z pacjentem oraz dodatkowe badania mają duże znaczenie przy rozpoznaniu schorzenia skóry głowy. Ze względu na to ,że wyróżniamy kilka podstawowych typów łysienia oraz różne schorzenia skóry głowy ,których nie określimy bez dobrego sprzętu trychologicznego -badanie takie jest podstawą wizyty w gabinecie trychologicznym.
FAZY WZROSTU WŁOSA
Rozwój włosa jest procesem cyklicznym. W prawidłowym procesie włosy rosną ok 0,3mm dziennie. Wyróżnia się 5 faz wzrostu włosa, natomiast faza anagenowa -faza właściwa składa się z sześciu kolejnych etapów.
Anagen-faza gdzie w regionie wybrzuszenia mieszka włosowego rozpoczyna się proces namnażania się komórek. Przechodzą one proces przekształcania się w melanocyty lub keratynocyty, które są istotne w budowie łodygi włosa. W procesie fazy anagenu dochodzi kolejno do powstania brodawki włosa, pochewki oraz opuszki. Następnie powstaje macierz ,a potem ma miejsce wypełnienie keratynowe i dotarcie nowo powstałego włosa do granicy naskórkowej.
Katagen-faza określana jako przejściowa. Szacuje się ,że około 3% włosów w losowym momencie znajduje się w fazie katagenu .Proces przejściowy trwa zazwyczaj 2-3 tygodnie. Kolejno dochodzi do zatrzymania wzrostu włosa ,a następnie kurczenia się zewnętrznej otoczki korzenia włosa oraz apoptozy żywych komórek.
Telogen-fasa spoczynku włosa ,dotyczy od 6-8%owłosionej skóry głowy. Mieszek włosowy w fazie telogenu jest w stałym spoczynku trwającym około 100dni.Szacuje się ,że w podczas jednego dnia dochodzi do utraty od 25-100włosów.Faza telogenu jest etapem aktywnym ,który odpowiada za kontrolę cykli mieszków włosowych. Stosunek anagen: katagen różnicuje możliwą długość włosa- ze względu na wysoki stosunek włosy skóry głowy mogą osiągać większą długość niż rzęsy .Ich długość warunkowana jest krótsza fazą anagenu i dłuższą fazą telogenu.
Egzogen-aktywna faza opuszczenia mieszka włosowego przez włos. W trakcie poprawnego procesu reaktywacji wypadnięcie włosa wiąże się z nowo powstałym miejscem dla kolejnego włosa.
Kenogen-to ostatnia faza życia włosa. Charakteryzuje się odpoczynkiem mieszka włosowego, bez inicjacji fazy anagenu. W fazie katagenu zazwyczaj znajduje się mały odsetek włosów. W sytuacji ,w której proces ten dotyczy większej liczby włosów, można określić jako zanik mieszków włosowych i stan nieodwracalnej utraty włosów.
(artykuł powstał z wykorzystaniem materiałów PZWL -Trychologia kosmetologiczno-lekarska)
